هود آزمایشگاهی

هود آزمایشگاهی

برای کنترل کردن ذرات موجود در هوا از یکی از تجهیزات آزمایشگاهی به نام هود آزمایشگاهی یا Biological Safety Cabinet استفاده می شود. گزارشات و بررسی ها، حاکی از آن است که فعالیت هایی مثل میکروب شناسی (یا کشت میکروب)، تهیه اسید و سانتریفیوژ باعث ایجاد و شکل گیری انرول یا ذرات معلق در هوا شده که موجب مبتلا شدن پرسنل به بیماری می شود. کار هودهای ایمنی زیستی جداسازی این ذرات از هوا است.

شرکت نور صنعت فردوس آزما طراحی و تولید کننده انواع محیط های clean از جمله هود شیمی و هود آزمایشگاهی و هود لامینار آماده همکاری با کلیه مراکز مربوطه می باشد.

ساختار هود آزمایشگاهی

هود آزمایشگاهی اتاقکی از جنس استیل دارد و جلوی آن شیشه ای عمودی قرار دارد و به دلیل اینکه به آسانی بالا و پایین می شود این کاربرد را به کاربر می دهد که فعالیتی که توسط دستانش در هود انجام می دهید را مشاهده کند. این هودها دارای اشعه ماوارء بنفش، پریز برق، خرطوم هایی برای تخلیه هوا، موتور الکتریکی و سیستم تهویه هوا هستند.

کار مکش لوله های تخلیه هوای موجود در هود آزمایشگاهی، دور کردن ذرات عفونی آزمایشگاه از طریق فيلتر HEPA1 هود است.

هود آزمایشگاهی در چه مواردی مورد استفاده قرار می گیرد؟

• در آزمایشگاه ها برای حفاظت کردن از پرسنلی که با مواد عفونی کار می کنند.
• حفاظت از پرسنل در برابر تجزیه نمونه هایی که موجب ایجاد آلودگی می شود.
• برای جلوگیری از منتشر شدن آلودگی در هوا بر اثر کار با مواد شیمیایی.
• برای انجام کار های معمولی که با انگل ها، باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها (پاتوژن ها)، کشت های سلولی و شرایطی که با تولید سم در ارتباط است، از هود آزمایشگاهی استفاده می شود.

هودهای ایمنی زیستی به سه گروه تقسیم می شوند:

کلاس ۱: از این کلاس جهت کار کردن با مواد شیمیایی و رادیو نوکلونوئیدها استفاده می کنند. هود های کلاس 1 بیشتر برای محافظت از خود ما وجود دارند و معمولا در مواقعی که پاکیزگی محیط کشت پر اهمیت نباشد از آن استفاده می شود.

کلاس ۲: جهت کار کردن با مواد عفونی در آزمایشگاه ها، کاربرد بهتری دارد و امکان دارد از مدل های B1، A ، B٢ و A3 باشد. هود های کلاس 2 بیشتر برای محافظت از محیط کشت ما کاربرد دارد و معمولا مواقعی مورد استفاده قرار می گیرند که مواد مورد استفاده ما کم خطر باشد.

کلاس 3: این نوع از هودهای ایمنی زیستی، علاوه بر ویژگی هایی که قبلا گفته شد، برای عوامل بیولوژیک خیلی خطرناک هم، قابل استفاده است. در این نوع هود هم هوای ورودی و هم هوای خروجی تصفیه می شود.برای وارد کردن اجسام به آن باید از جعبه مخصوصی که در گوشه آن تعبیه شده است استفاده کرد.

نحوه کار با هود آزمایشگاهی

• حتما قبل از اینکه با هود آزمایشگاهی کار کنید، کلید وزنده آن را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روشن بگذارید و توسط الكل ۷۰٪ سطح داخلی خود را ضد عفونی کنید.
• سعی کنید همواره در انتهای هود فعالیت کنید. و وسایل و نمونه های اضافی که در داخل هود وجود ندارد را خارج کنید.
• اگر هود شما به لامپ ماوراء بنفش تجهیز شده است. توسط الكل آن را هفته ای یکبار تمیز کنید.
• و هنگامی هم که کارتان با هود تمام شده آن را با الكل ۷۰ ضد عفونی کنید.
• وقتی که کارتان با هود تمام شد بعد از گذشت ۱۰ الى ۲۰ دقیقه هود را خاموش کنید.
• بعد از خاموش کردن لامپ دستگاه پنجره شیشه ای جلوی هود را ببندید.
• اگر می خواهید هود فعالیت مطلوبی داشته باشد آن را به دور از جریان هوا (پنجره ها یا درب ها) نگه دارید.
• و بهتر است جهت استفاده از یک شعله، هود دارای لوله کشی گاز باشد.

تعاریف و كليات هودهای آزمایشگاهی

هود آزمایشگاهی فضایی است که به منظور محصول سازی و تخلیه بخارات، فیوم ها و میستهای تولید شده در حین کار با مواد شیمیایی استفاده می گردد و باعث حفاظت کاربر در برابر مواد شیمیایی هوابرد می شود.

این هودها از سه طرف محصور و از یک طرف قابل دسترسی است طرف باز از یک صفحه شفاف و قابل حرکت تشکیل شده که پنجره بالارو نامیده می شود (ماده) و به استفاده کننده اجازه می دهد میزان باز بودن آن را تغییر دهد. هود از طریق یک کانال به یک فن خروجی که معمولا روی سقف ساختمان قرار گرفته متصل شده است. فن خروجی هوا را از اتاقی که هود آزمایشگاهی در آن قرار دارد و از طریق قسمت باز هود کشیده و از طریق کانال خارج می کند.

سرعت دهانه : ( Face velocity) سرعت حرکت هوا در دهانه باز هود به عنوان سرعت دهانه شناخته می شود و یا متوسط سرعت خطی هوا در سیستم خروجی که در دهانه خود اندازه گیری می شود.

کاربرد هود آزمایشگاهی

پیشگیری از مواجهه کارکنان با گازها، بخارات و آثرنسلهای شیمیایی در آزمایشگاه

اجزا هود آزمایشگاهی

بدنه خارجی شامل Air Foil

قسمتی است که جلوی هود و در زیر پنجره قرار گرفته و یک جریان هوای آرام ایجاد می کند که نوسانات جریان هوا بداخل خود را کم می کند و از ایجاد فضای مرده در جلوی هود آزمایشگاهی پیشگیری کرده و کاربر را در برابر ریزشهای جزئی مواد شیمیایی محافظت می کند.

بافل (Baffle)

صفحاث متحرکی که در دیواره پشتی هود آزمایشگاهی قرار گرفته و شکاف هایی را ایجاد می کند که هوا از طریق آنها مکش می شود و باعث ایجاد جریان هوای یکنواخت در دهانه خود می شود. همچنین الگوی جریان هوا در داخل هود بوسیله بافلها تنظیم می شود. تنظیم آنها بر اساس وزن مخصوص مواد شیمیایی صورت می گیرد.

مبانير (pass By)

باعث حفظ سرعت دهانه ثابت بطور مستقل از موقعیت پنجره می شود.

پنجره (sash)

یک صفحه شیشه ای متحرک است که سطح دهانه هود آزمایشگاهی را می پوشاند و می تواند بصورت عمودی، افقی یا ترکیبی از هردو باشد و باعث حفاظت مکانیکی کاربر در برابر رهایی بخارات شیمیایی و انفجارات کوچک می شود.

سطح کار (work surface)

Fan & Stack

کار هدایت جریان هوای آلوده با سرعت بالا به خارج از ساختمان را انجام می دهد.

منبع روشنایی (Light)

لامپها باید در خارج از هود نصب شوند و یا از نوع ضد جرقه باشند تا خطر انفجار از بین برود.

انواع هودهای آزمایشگاهی

دو نوع اصلی هودها عبارتند از

هودهای معمولی رایج (Conventional Hood)

هوا از درب ورودی هود آزمایشگاهی که در قسمت انتهایی پنجره می باشد و نیز از کناره های هود و سطح کار داخل می شود. چنانچه با پایین آوردن پنجره هود فشار استاتیک کم شده و سرعت هوا زیاد می شود و مقدار هوای خارج شده کاهش می یابد. سرعتهای زیاد دهانه خود را در هنگامیکه پنجره به موقعیت بسته نزدیک می شود، انتظار داریم.

هودهای معمولی رایج

هود مجهز به Conventional By pass Hood By pass

هودهای آزمایشگاهی نوع By pass (میانبر) مقدار هوای قابل جبرانی را بطور خودکار در هنگامیکه پنجره هود بسته می شود، ایجاد می کند. هوای کشیده به میان By pass در داخل هود جریان می یابد تا آلاینده های تولید شده را رقیق و خارج کند. میانیر سرعت دهانه را محدود می کند و چنانچه پنجره هود بسته شود مقدار خروجی هوا را بطور نسبی ثابت نگه می دارد و آن را افزایش می دهد.

هود مجهز به Conventional By pass Hood By pass

انواع دیگر هودها شامل:

• هود با جریان کمکی هوا (Induction Hood) Auxiliary Air
• هود رادیواکتیو Radioactie Hood
• هود اسید پرکلریک
• هود دستکش دار Glove Box
• هود بیولوژیک
• هود نیمکتی Bench Hood
• سیستمهای طراحی شده بطور خاص

عملکرد هود آزمایشگاهی

عملکرد هود آزمایشگاهی، ربایش آلاینده ها در حفاظت از افرادی که در جلوی هود کار می کنند، متاثر از طراحی آیرودینامیکی هود، تهویه آزمایشگاه و سایر ویژگیهای طرح و ترکیب آزمایشگاهی است که هود در آن نصب شده است. بنابراین نیاز به آزمونی است که بتواند میزان عملکرد هود را با لحاظ نمودن تاثیرات چیدمان آزمایشگاه و سیستم تهویه آن سنجش کند. این استاندارد، روشی تجدید پذیر را برای آزمون هودهای آزمایشگاهی تعریف می کند.

هر چند که هودهای آزمایشگاهی عمدتا به عنوان نخستین وسایل ایمن در انجام عملیات آزمایشگاهی معرفی شده اند، اما این استاندارد رویه های ایمن را توصیف نمی کند. عوامل متعدد مهمی در عملکرد هودهای آزمایشگاهی مطرح است که در این استاندارد شرح داده نشده اند. این عوامل عبارتند از:

جریان های متقاطع

جریان های هوا ممکن است با ایجاد توده های هوای آشفته، سبب خروج آلودگی از هود به بیرون شود. جریان های مذکور (از هود به بیرون از طریق پخشان های هوای ورودی با دریچه های مشبکه، پنجره های باز با درها یا حرکات سریع افراد در جلوی هود ایجاد می شوند.

رویه انجام کار

مدارک و شواهد مهمی وجود دارد که توصیه می نماید کارها در حد امکان در قسمت عقب هود انجام شود. به عنوان نمونه، در الزامات استاندارد آورده شده است که کلیه کارها باید حداقل در فاصله از دهانه هود انجام شود. هر چند که حفاظت بیشتر کاربر در فاصله ای بیش از (15cm) in6 از دهانه هود تامین می شود.

موانع داخلی

قرار دادن تعداد زیاد تجهیزات آزمایشگاهی (بطری های شیشه ها، …) در هود سبب آشفتگی الگوی جریان هوا در هود می شود.

رویه های لازم الاجرای انجام کار

مخاطرات ذاتی و لاینفک آزمون هائی که در زیر هود آزمایشگاهی  انجام می شود می تواند بر سطح ایمنی مورد نیاز کاربر اثر بگذارد.

جریان های حرارتی مزاحم

گرمای تولید شده در زیر هود می تواند مزاحمت های قابل ملاحظه ای را در عملکرد هود ایجاد کند و حتی سبب نشت گرما و احتمالا هوای آلوده در قسمت بالای هود یا از پشت پنجره هود شود.

سرعت پاسخ دهی

وضعیت های کوتاه مدت و ناپایدار با مدت زمانی که لازم است تا یک هود آزمایشگاهی با حجم متغير هوا به تغییرات دهانه پنجره هود پاسخ دهد. همچنین مدت زمان لازم تا هود بتواند به تغییرات فشار استاتیکی در کانال اصلی (کانال اصلی از یکی شدن مجموعه کانال هایی که به چندین هود منتهی می شود حاصل می گردد) خروجی پاسخ دهد، ممکن است بر عملکرد هود تاثیر بگذارد.

به طور کلی، عوامل متعددی وجود دارد که باید در ارزیابی ایمنی هود آزمایشگاهی مد نظر قرار گیرد. این استاندارد ابزاری را برای ارزیابی ایمنی هود فراهم می سازد.

موارد کاربرد هود آزمایشگاهی

پیشگیری از مواجهه کارکنان با گازهاء بخارات و آئروسل های شیمیایی در آزمایشگاه.

نمونه

مواد سمی و آسیب رسان

تجهیزات، مواد، لوازم و آماده سازی های مورد نیاز قبل از انجام کار

1. هود حداقل ۵-۱ دقیقه قبل از شروع به کار روشن شود تا هوای داخل هود تخلیه شود.
2. سطح کار، سطح داخلی پنجره هود و سطوح تمام ظروف مواد و لوازمی که در داخل هود قرار دارند با یک محلول ضد عفونی کننده مناسب تمیز شوند.
3. باید از مناسب بودن محل قرارگیری دستها و مواد داخل کابینت مطمئن شد تا از پس زدن هوا پیشگیری شود.
4. از حرکت هوا از محیط تمیز به سمت محیط آلوده داخل هود اطمینان حاصل شود.
5. دقت شود موادی که قرار است از داخل هود خارج شوند، آلوده نشوند.
6. چیزی در قسمت بالایی هود قرار داده نشود.

نکات ایمنی و کنترل کیفی قبل از انجام کار و حین کار

1. همیشه فن خروجی روشن نگه داده شود.
2. لوازم حجيم از سطح کار خارج شوند.
3. مواد ناسازگار در کنار هم قرارداده نشوند.
4. هرچقدرهود خالی باشد کارآیی بیشتری دارد، پس نباید به عنوان محل نگهداری مواد استفاده شو.
5. مواد شیمیایی که در داخل هود ریخته شده اند، حتمأ تمیز شوند.
6. از حرکتهای ناگهانی در جلوی دهائه هود پرهیز شود.
7. برچسب صحت عملکرد خود بایستی بر روی خود نصب شده باشد.
8. هود بایستی در ۲۱ ماه گذشته تست شده باشد و عملکرد شود تأیید شده باشد.
9. وسایل تا جایی که ممکن است در قسمت انتهایی خود قرار داده شوند و کمتر از ۲۱-۱۱ سانتیمتر با لبه درب هود فاصله نداشته باشند.
10. هیچگاه درب یک هود بدون راه فرعی به طور کامل بسته نشود. درب آن حداقل به اندازه ۱ سانتیمتر باز باشد، به خصوص وقتی که در داخل هود مواد قابل اشتعال وجود داشته باشد.
11. درب هود طوری تنظیم شود که اپراتور را در برابر پاشیدن مواد محافظت کند.
12. تمام کارها حداقل در فاصله ۲۱ سانتیمتری در داخل هود انجام شوند. در قسمت جلویی دهائه هود قدرت ربایش هود ممکن است که 100 ٪ نباشد. ۱۴. در هودهای مواد شیمیایی فن باید از نوع Ex باشد.

مراحل اجرایی کار

1. قبل از استفاده از مواد برچسب روی ظروف حاوی و اطالعات شرکت سازنده را به دقت مطالعه کنید.
2. برگه مطالعات ایمنی مواد SDS را به دقت مطالعه کنید و خطرات مربوطه را قبل از استفاده از بشناسيد.
3. احتیاطهای ایمنی در هنگام استفاده از مواد را به دقت انجام دهید.
4. در صورتی که کار کردن و استفاده از مواد ایجاد بخارات و ذرات خطرناک میکند حتما عملیات در زیر هود شیمی با سیستم تهویه مناسب انجام گیرد.
5. در هنگام استفاده، ظروف حاوی مواد ناسازگار را در کنار هم قرار ندهید. و از دهان جهت مکیدن و برداشتن مایعات از ظروف استفاده نکنید. برای اینکار بایستی از پوآر و وسایل مخصوص استفاده نمود.
6. موادشیمیایی را بو نکنید و آنها را نچشیده ما مطمئن شوید که درب ظروف حاوی مواد پس از استفاده کامال بسته شده است. و تنها مقادیر مورد نیاز از مواد را از انبار و محل ذخیره برداشت نمانید.
7. در هنگام استفاده از مواد از تجهیزات حفاظت فردی مناسب استفاده کنید.

محدودیت ها تفسير ( علل تكرار، چگوئی و نحوه گزارش آن): حتما در هنگام استفاده از مواد سمی با مسئول آزمایشگاه هماهنگ نمایید.